Trong thực tế, việc phát hiện sớm nhiễm HIV không chỉ giúp người bệnh có cơ hội điều trị tốt hơn mà còn giảm nguy cơ lây truyền cho cộng đồng. Do đó câu hỏi “xét nghiệm HIV AB test nhanh có chính xác không?” là rất quan trọng. Hiểu rõ về độ chính xác, điều kiện của xét nghiệm và khi nào nên làm sẽ giúp bạn hoặc người thân đưa ra lựa chọn phù hợp.

Xét nghiệm HIV AB test nhanh là gì?

Xét nghiệm HIV AB test nhanh là phương pháp xét tìm kháng thể của virus HIV trong mẫu máu hoặc đôi khi mẫu dịch khác, và cho kết quả trong khoảng 10 – 30 phút. Đây là một trong những công cụ sàng lọc phổ biến nhất hiện nay nhờ tốc độ và tính tiện lợi.

Khi virus HIV xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ tạo ra các kháng thể để chống lại virus này. Xét nghiệm nhanh HIV (AB test) có thể phát hiện các kháng thể đó, nên nếu kết quả dương tính thì được xem là dương tính sơ bộ. Tuy nhiên, khi virus HIV vừa xâm nhập, cơ thể cần một khoảng thời gian để tạo ra đủ kháng thể chống lại virus. Trong giai đoạn này, dù đã nhiễm HIV nhưng xét nghiệm có thể chưa phát hiện được, vì lượng kháng thể còn quá ít.

Đây là xét nghiệm sàng lọc, không phải xét nghiệm xác định cuối cùng. Nếu kết quả dương tính thì cần xét nghiệm bổ sung để xác nhận. Nếu làm quá sớm sau phơi nhiễm thì khả năng âm tính giả hoặc chưa phát hiện được vẫn tồn tại. Vì vậy, việc hiểu rõ cơ chế sẽ giúp bạn tránh hiểu lầm về kết quả.

Xét nghiệm HIV AB test nhanh có chính xác không?

Xét nghiệm HIV AB test nhanh nhìn chung có độ chính xác cao, đặc biệt khi được thực hiện đúng quy trình và tại cơ sở y tế uy tín. Tuy nhiên, kết quả không hoàn toàn tuyệt đối, vì còn phụ thuộc vào thời điểm xét nghiệm, chất lượng bộ test, và kỹ thuật lấy mẫu.

Nếu làm quá sớm sau phơi nhiễm (ví dụ trong vài ngày hoặc vài tuần) thì kháng thể có thể chưa xuất hiện, nên có nguy cơ âm tính giả. Nếu kết quả dương tính, vẫn cần xét nghiệm xác nhận vì có thể có dương tính giả (nhất là trong test sàng lọc). Độ chính xác cao hơn khi dùng ở phòng xét nghiệm với mẫu máu, do thực hiện bởi nhân viên chuyên môn và kiểm soát chất lượng tốt hơn.

Khi nào là “thời điểm vàng” để làm xét nghiệm HIV AB test nhanh?

Thời điểm vàng xét nghiệm HIV AB test nhanh là khoảng sau 3 tháng kể từ khi có hành vi hoặc phơi nhiễm nghi ngờ.

Vì xét nghiệm này “chỉ” tìm kháng thể HIV, mà kháng thể thường xuất hiện hoàn chỉnh sau một khoảng thời gian kể từ khi nhiễm. Ở giai đoạn rất sớm (1 – 6 tuần sau phơi nhiễm), kháng thể có thể chưa đủ và test nhanh sẽ cho kết quả âm tính giả.

• Nếu vừa có hành vi nguy cơ cao (quan hệ không bảo vệ, truyền máu, dùng chung kim tiêm…) nên làm test sớm để sàng lọc, nhưng cần hiểu rằng nếu âm tính thì vẫn có thể cần xét lại sau 3 tháng.
• Nếu làm sau 3 tháng mà kết quả âm tính, thì có thể yên tâm hơn (nhưng vẫn cần tuân thủ xét nghiệm xác nhận nếu có nguy cơ rất cao).

Những đối tượng nào nên thực hiện xét nghiệm HIV AB test nhanh?

Việc xét nghiệm sớm giúp phát hiện và điều trị kịp thời, bảo vệ sức khỏe bản thân cũng như giảm nguy cơ lây nhiễm cho người khác. Những người có yếu tố nguy cơ hoặc từng có hành vi dễ lây truyền HIV nên chủ động xét nghiệm, ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ ràng. Dưới đây là những nhóm người nên được ưu tiên thực hiện xét nghiệm HIV bằng phương pháp test nhanh (HIV AB test).

• Người quan hệ tình dục không an toàn (không dùng bao cao su, quan hệ nhiều người, quan hệ qua đường hậu môn) hoặc quan hệ đồng tính.
• Người dùng chung bơm kim tiêm hoặc thiết bị có dính máu.
• Người làm nghề mại dâm, bán dâm, hoặc có đối tác nhiều người.
• Người có triệu chứng nghi nhiễm HIV (như sốt kéo dài, nổi hạch, tiêu chảy kéo dài, sụt cân không rõ nguyên nhân…), tuy nhiên triệu chứng không đặc hiệu nên vẫn cần xét nghiệm.
• Người biết mình đã từng hoặc nghi ngờ phơi nhiễm (quan hệ không bảo vệ với người nhiễm HIV, truyền máu không rõ, tai nạn kim tiêm nghề nghiệp…).

Việc thực hiện xét nghiệm sớm ở những nhóm này giúp phát hiện sớm, điều trị sớm, giảm lây truyền. Đây không chỉ là trách nhiệm với bản thân mà còn với cộng đồng.

Lưu ý khi làm xét nghiệm HIV AB test nhanh và bước tiếp theo nếu kết quả bất thường

Để kết quả xét nghiệm HIV AB test nhanh chính xác, bạn nên thực hiện đúng thời điểm sau hành vi nguy cơ và tuân theo hướng dẫn của nhân viên y tế khi lấy mẫu, đọc kết quả.

• Chọn cơ sở y tế uy tín, có giấy phép, đảm bảo quy trình lấy mẫu và bảo quản theo chuẩn.
• Kết quả test nhanh dương tính thì cần làm xét nghiệm xác nhận (như xét nghiệm kháng nguyên/kháng thể hoặc PCR) trước khi kết luận nhiễm HIV.
• Kết quả âm tính nếu làm sớm thì vẫn có khả năng nhiễm, cần xét lại sau 3 tháng hoặc theo chỉ định của bác sĩ.
• Nếu kết quả xét nghiệm dương tính, cần tham vấn bác sĩ để được hướng dẫn điều trị và hỗ trợ tâm lý; Nếu âm tính nhưng có nguy cơ cao, tiếp tục dùng biện pháp dự phòng (bao cao su, không dùng chung kim tiêm, xét nghiệm định kì…).

Sau khi có kết quả xét nghiệm, việc được tư vấn là rất quan trọng. Tư vấn giúp bạn hiểu rõ ý nghĩa của kết quả, giảm bớt lo lắng và biết nên làm gì tiếp theo.

• Nếu kết quả dương tính, bạn cần làm thêm các xét nghiệm để khẳng định chắc chắn. Khi được xác nhận nhiễm HIV, hãy bắt đầu điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ và thông báo cho những người có thể đã tiếp xúc hoặc có nguy cơ lây nhiễm.
• Nếu kết quả âm tính nhưng bạn từng có hành vi nguy cơ (như quan hệ tình dục không an toàn hoặc dùng chung kim tiêm), bạn nên xét nghiệm định kỳ thường là mỗi 6 – 12 tháng hoặc theo khuyến cáo của bác sĩ và tiếp tục duy trì các biện pháp phòng ngừa.

Xét nghiệm HIV AB test nhanh là một công cụ rất hữu ích để sàng lọc nhiễm HIV nhanh chóng. Vậy xét nghiệm HIV AB test nhanh có chính xác không? Khi được thực hiện đúng lúc, nhất là sau khoảng 3 tháng từ phơi nhiễm và tại cơ sở uy tín, kết quả có tính tin cậy cao. Tuy nhiên, không có xét nghiệm nào tuyệt đối 100% chính xác và test nhanh chỉ là bước đầu. Quan trọng là hiểu đúng kết quả, tiếp tục tư vấn chuyên môn và thực hiện biện pháp dự phòng phù hợp. Nếu bạn hoặc người thân đang cân nhắc xét nghiệm, hãy kết hợp với bác sĩ hoặc chuyên viên tư vấn HIV để được hướng dẫn chi tiết và phù hợp với trường hợp cụ thể.